زابل؛ نگینی درخشان در شمال سیستان و بلوچستان

سفر به زابل

زابل، شهری واقع در شمال شرقی استان سیستان و بلوچستان و در جنوب شرقی ایران، به ارتفاع ۴۸۲ متر از سطح دریا قرار دارد. این شهر در فاصله ۲۰۵ کیلومتری شمال شرقی زاهدان، مرکز استان، واقع شده و از ناحیه‌ای غنی از نظر طبیعی و فرهنگی برخوردار است.

مسیرهای دسترسی به زابل:

• مسیرهای زمینی: زابل به‌واسطه جاده‌های اصلی، به شهرهای زاهدان، مشهد، کرمان و بیرجند متصل است. این مسیرها برای کسانی که با خودرو شخصی یا اتوبوس سفر می‌کنند، گزینه‌های مناسبی فراهم می‌کند.
• مسیر هوایی: فرودگاه زابل در بخش شمال‌شرقی شهر قرار دارد و میزبان پروازهای داخلی به این منطقه است.
• مسیر ریلی: خط آهن زاهدان – مشهد نیز از زابل عبور می‌کند و انتخاب مناسبی برای علاقمندان به سفرهای ریلی است.

این شهر با جمعیتی حدود ۱۳۴,۹۵۰ نفر (طبق سرشماری سال ۱۳۹۵)، در دشت سیستان واقع شده و در نزدیکی دریاچه هامون، بزرگ‌ترین دریاچه فصلی ایران، قرار دارد. هامون یکی از جاذبه‌های طبیعی زیبای این منطقه به شمار می‌رود که با وجود چالش‌های زیست‌محیطی، همچنان چشم‌اندازی شگفت‌انگیز و دیدنی دارد.

منطقه سیستان و بلوچستان با شهرها و روستاهایی که هرکدام داستان‌ها و زیبایی‌های خاص خود را دارند، مکان‌هایی بی‌نظیر برای ماجراجویی فراهم آورده است. در اینجا برخی از شهرها و روستاهای اطراف زابل که هر یک ارزش بازدید دارند، معرفی می‌شوند:

• شهرهای دیدنی: هیرمند، هرمز، هامون، بایر، نصرت‌آباد و محمدآباد از شهرهای نزدیک زابل هستند که هرکدام دارای جلوه‌هایی از فرهنگ و سنت‌های خاص منطقه‌اند.
• روستاهای جالب‌توجه: ده‌رضا، نوح‌آباد، اسلام‌آباد، بنجار، ملک‌آباد، دوست‌محمد، قلعه‌گنج، دهانی و تخت عدالت نیز از روستاهای پرجاذبه این ناحیه‌اند که معماری سنتی و زندگی مردم محلی را به نمایش می‌گذارند.

استان سیستان و بلوچستان از شمال به استان خراسان رضوی، از غرب به استان کرمان، از جنوب به استان فارس و از شرق به کشور افغانستان محدود می‌شود. این استان، به دلیل همجواری با افغانستان و موقعیت مرزی خود، دارای فرهنگی غنی و تاریخی است که مردمان آن به آداب و رسوم خاص خود پایبند هستند.

دلیل نام گذاری زابل

زابل، شهری با پیشینه‌ای کهن و نام‌هایی با اصالت مانند «زرنگ»، «زابلستان» و «سیستان»، گویی تاریخ ایران را در خود خلاصه کرده است.

نام زابل که به معنای «نیمروز» است، طی سده‌ها تغییرات و تحولات بسیاری را به خود دیده و هنوز هم به‌عنوان یکی از جذاب‌ترین مقاصد تاریخی و فرهنگی استان سیستان و بلوچستان شناخته می‌شود.

این شهر با جاذبه‌های فراوان خود، قطعه‌ای از پازل تاریخ و فرهنگ ایران‌زمین را تشکیل می‌دهد که هر گردشگر و علاقه‌مندی را به سفری در دل تاریخ می‌برد.

تاریخچه زابل

زابل از دوران باستان مرکز قدرت سیستان کهن بوده و همواره در منطقه جنوب شرق ایران نقش مهمی ایفا کرده است. این شهر که در شاهنامه فردوسی نیز به‌عنوان پایتخت زابلستان و زادگاه پهلوانانی همچون رستم از آن یاد می‌شود، ریشه در داستان‌ها و افسانه‌های حماسی ایران دارد.

۱. دوران هخامنشیان و حکومت زابلی‌ها

در دوران هخامنشیان، زابلی‌ها به عنوان خراج‌گزاران هخامنشی بر سیستان حکم می‌راندند. در این دوره، دهانه غلامان که در ۴۴ کیلومتری زابل واقع است، یکی از نقاط مهم منطقه بود. این شهر باستانی که برای اسکان حاکمان و نیروهای نظامی هخامنشی ساخته شد، از نمونه‌های معماری برجسته و سازمان‌یافته آن دوران است.

۲. حمله اسکندر مقدونی

در سال ۳۳۱ پیش از میلاد، اسکندر مقدونی به سیستان حمله کرد و زابل را به تصرف خود درآورد. این حادثه نقطه عطفی در تاریخ منطقه بود که منجر به ورود فرهنگ یونانی و ادغام آن با فرهنگ بومی شد.

۳. حکومت اشکانیان و ساسانیان

در دوره اشکانیان و سپس ساسانیان، سیستان همچنان به عنوان یک منطقه مهم و استراتژیک شناخته می‌شد و با توسعه اقتصادی و فرهنگی مورد توجه این دو امپراتوری قرار گرفت.

۴. حمله اعراب

در قرن هفتم میلادی، سیستان مورد تهاجم اعراب قرار گرفت و به تدریج تحت تأثیر اسلام و فرهنگ عربی قرار گرفت. این دوره، تغییرات فرهنگی و دینی بسیاری را به همراه داشت.

۵. حضور مغولان در سیستان

در دوران مغول، ایل مغولی جغتای به منطقه سیستان نفوذ کرد. این دوره، چالشی دیگر برای مردم منطقه بود و تأثیرات مهمی بر ساختار اجتماعی و اقتصادی زابل گذاشت.

۶. بازگشت سیستان به قلمرو ایران در دوران صفویه

با روی کار آمدن صفویان، سیستان بار دیگر به قلمرو ایران بازگشت. این دوره، موجب تثبیت هویت ایرانی زابل شد و رشد و توسعه دوباره‌ای را برای این منطقه به همراه آورد.

۷. عصر قاجاریه و رونق زابل

در دوران قاجاریه، زابل به عنوان یکی از مهم‌ترین شهرهای سیستان شناخته شد و با تلاش‌های حاکمان محلی، امکانات جدیدی در آن ایجاد شد که پایه‌گذار دوران جدیدی در رونق این شهر بود.

۸. دوران معاصر؛ چالش ها و توسعه ها

زابل در دوران معاصر، با مشکلاتی چون خشکسالی و طوفان‌های شن مواجه شد و بسیاری از ساکنان آن به مهاجرت ناچار شدند.

با این وجود، زابل همچنان به عنوان یکی از مقاصد محبوب برای علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ ایران شناخته می‌شود و با جاذبه‌های طبیعی و تاریخی خود، گردشگران را به سوی خود جذب می‌کند.

زابل تنها یک شهر نیست؛ بلکه نمادی از تاریخ و فرهنگ چندین هزارساله ایران است که داستان‌هایی از پادشاهان، پهلوانان، تهاجمات و مقاومت‌ها را در دل خود جای داده است. با سفر به این دیار می‌توان قطعه‌ای از این تاریخ بزرگ و پرابهت را از نزدیک لمس کرد و شکوه آن را به یاد سپرد.

آب‌‌وهوای زابل

آب‌وهوای زابل به دلیل قرار گرفتن در نزدیکی کویر لوت و موقعیت جغرافیایی خاص آن، غالباً گرم و خشک است. این ویژگی باعث شده که این شهر تابستان‌های بسیار گرم و زمستان‌هایی معتدل داشته باشد، بنابراین برنامه‌ریزی برای سفر به زابل نیازمند توجه به فصل و شرایط آب‌وهوایی است. در ادامه نگاهی دقیق‌تر به شرایط آب‌وهوایی زابل خواهیم داشت.

بهترین زمان سفر به زابل

بهترین زمان سفر به زابل با توجه به هدف شما می‌تواند متغیر باشد، اما اگر هدف شما گشت‌وگذار و بازدید از جاذبه‌های گردشگری زابل است، فصل‌های بهار (به‌ویژه فروردین و اردیبهشت) و پاییز (آبان و آذر) و نیز زمستان بهترین زمان‌ها برای سفر به این منطقه خواهند بود. در این فصل‌ها، هوای معتدل و طبیعت سرسبز و بیدار شده از خواب زمستانی، لذت بیشتری را به سفر شما می‌بخشد.

پیشنهاد برای عاشقان طبیعت: ماه‌های اسفند و فروردین به دلیل شکوفه‌دهی درختان و سبزی بیشتر زمین‌های زابل، زمانی ایده‌آل برای دوستداران طبیعت است. در این زمان، زابل جلوه‌ای دیگر از طبیعت را به شما نشان می‌دهد که در سایر زمان‌های سال کمتر دیده می‌شود.

اگر از شلوغی بیزارید، توصیه می‌شود که تعطیلات نوروز یا سایر تعطیلات رسمی را برای سفر به زابل انتخاب نکنید، زیرا در این زمان‌ها گردشگران زیادی به این منطقه سفر می‌کنند و ممکن است ازدحام جمعیت سفر شما را تحت تأثیر قرار دهد.

حمل‌و‌نقل در زابل

حمل‌ونقل در شهر زابل با وجود موقعیت کویری آن، گزینه‌های متنوعی دارد که به بازدیدکنندگان این امکان را می‌دهد تا به‌راحتی به جاذبه‌های این شهر دسترسی داشته باشند. در زابل می‌توانید از اتوبوس، مینی‌بوس، تاکسی، تاکسی اینترنتی و حتی موتورسیکلت برای جابجایی استفاده کنید.

کرایه‌های حمل‌ونقل عمومی در زابل بسیار مقرون‌به‌صرفه است. اتوبوس‌های درون‌شهری ارزان‌ترین گزینه هستند، اما اگر تمایل دارید کمی سریع‌تر به مقصد برسید، مینی‌بوس‌ها و تاکسی‌ها را نیز با هزینه‌ای اندکی بیشتر می‌توانید انتخاب کنید. همچنین تاکسی‌های اینترنتی در این شهر در دسترس هستند و قیمتی معقول دارند.

مسافرانی که سفر سبک و کوتاهی دارند، می‌توانند برای فرار از ترافیک و رفت‌وآمد سریع‌تر، موتورسیکلت کرایه کنند.

زابل معمولاً در طول روزهای عادی ترافیک زیادی ندارد؛ اما در ایام تعطیلات نوروز و فروردین با افزایش تعداد گردشگران، خیابان‌های آن شلوغ‌تر می‌شود. برخی مسافران ترجیح می‌دهند برای راحتی بیشتر، خودروی شخصی خود را با قطار به زابل بیاورند تا در طول سفر به جاذبه‌های زابل و دیگر شهرهای استان با وسیله شخصی خود تردد کنند.

نکات ایمنی و بهداشتی برای سفر به زابل

سفر به هر شهری نیازمند توجه به نکاتی است تا سفری آرام و ایمن تجربه کنید. زابل نیز از این قاعده مستثنی نیست، بنابراین این موارد را در نظر داشته باشید:

• امنیت: زابل شهری امن است، اما بهتر است مانند هر سفر دیگری، از همراه داشتن اشیا قیمتی خودداری کنید و شب‌ها به‌تنهایی به پیاده‌روی نروید.
• بهداشت: شرایط بهداشتی زابل مطلوب است، بااین‌حال بهداشت فردی را رعایت کنید. آب معدنی به همراه داشته باشید و از رستوران‌های معتبر و دارای استانداردهای بهداشتی غذا تهیه کنید.
• زمان مناسب سفر: اگر به گرما حساس هستید، فصل تابستان برای سفر به زابل مناسب نیست، چرا که دمای هوا بسیار بالا است.
• جاده‌ها: برخی از جاده‌های اطراف زابل خاکی و کمی دشوار برای رانندگی هستند، بنابراین توصیه می‌شود با تجهیزات مناسب یا خودروی مناسب سفر کنید.

مسیرهای دسترسی به زابل

دسترسی به شهر زابل از طریق مسیرهای مختلف هوایی، ریلی، زمینی و حتی با خودروی شخصی امکان‌پذیر است. در ادامه، هرکدام از این روش‌ها با جزئیات توضیح داده شده‌اند:

سفر به زابل با هواپیما

فرودگاه بین‌المللی زابل (ACZ) در ۱۵ کیلومتری شمال‌شرقی زابل قرار دارد و دسترسی سریع و راحتی برای مسافرانی که قصد دارند زمان خود را بهینه کنند، فراهم کرده است. این فرودگاه پروازهای محدودی دارد که از شهرهای تهران، اصفهان، شیراز، مشهد و بندرعباس به مقصد زابل انجام می‌شوند.

زمان تقریبی پروازها به زابل:

• تهران به زابل: حدود ۱ ساعت و ۳۰ دقیقه
• اصفهان به زابل: حدود ۲ ساعت
• شیراز به زابل: حدود ۱ ساعت و ۴۵ دقیقه
• مشهد به زابل: حدود ۱ ساعت
• بندرعباس به زابل: حدود ۲ ساعت و ۳۰ دقیقه

پس از فرود در زابل، می‌توانید با تاکسی یا اتوبوس به مرکز شهر بروید.

سفر به زابل با قطار

سفر به زابل با اتوبوس

سفر به زابل با خودروی شخصی

سفر با خودروی شخصی به زابل به شما آزادی و انعطاف بیشتری می‌دهد تا در شهرهای میان‌راه توقف کنید و از جاذبه‌های طبیعی و تاریخی مسیر لذت ببرید.

مدت زمان تقریبی سفر با خودروی شخصی:

• تهران به زابل: حدود ۱۴ تا ۱۶ ساعت
• اصفهان به زابل: حدود ۱۲ تا ۱۴ ساعت
• شیراز به زابل: حدود ۱۰ تا ۱۲ ساعت
• مشهد به زابل: حدود ۶ تا ۸ ساعت
• بندرعباس به زابل: حدود ۲۰ تا ۲۲ ساعت

مسیر پیشنهادی از تهران به زابل:

تهران – قم – سمنان – شاهرود – سبزوار – نیشابور – مشهد – تربت حیدریه – گناباد – قاین – بیرجند – زابل. این مسیر حدود ۱۵۰۰ کیلومتر است و شما می‌توانید در شهرهای بزرگ مانند مشهد و بیرجند استراحت کنید.

در طول مسیر امکاناتی مانند پمپ بنزین، رستوران و اقامتگاه وجود دارد، هرچند در مسیرهای کویری کم‌آبی، گرما و احتمال طوفان‌های شن چالش‌هایی محسوب می‌شوند که بهتر است قبل از حرکت آمادگی لازم را داشته باشید.

جاهای دیدنی زابل

زابل شهری با جاذبه‌های تاریخی و طبیعی بی‌نظیر است که بازدید از آن‌ها تجربه‌ای خاص و غنی از تاریخ و فرهنگ سیستان و بلوچستان را به همراه دارد. در ادامه به برخی از مهم‌ترین مکان‌های دیدنی زابل اشاره می‌کنیم:

جاذبه های تاریخی زابل

شهر سوخته

شهر سوخته یکی از باارزش‌ترین سایت‌های باستان‌شناسی در ایران و حتی جهان است. این شهر با قدمتی حدود ۵ هزار سال، در ۵۶ کیلومتری زابل و در جاده زابل-زاهدان قرار دارد. شهر سوخته به دلیل سیستم‌های پیشرفته آبرسانی، معماری خاص و آثار باستانی کشف‌شده از آن، یکی از برجسته‌ترین شهرهای تاریخی جهان محسوب می‌شود.

قدم زدن در این شهر تاریخی به بازدیدکنندگان حس سفر به گذشته‌های دور و زندگی مردمان آن زمان را القا می‌کند.

قلعه رستم

قلعه رستم که در ۶۵ کیلومتری شمال‌شرقی زابل قرار دارد، یادگاری از دوران تاریخی سیستان است. این قلعه تاریخی با برج‌ها، حصارها و اتاق‌های بزرگش، مکانی است که بازدیدکنندگان را به سفری خیالی به دوران اسطوره‌ای رستم و سهراب می‌برد.

با قدم زدن در این قلعه و تماشای دشت‌های اطراف، تجربه‌ای سرشار از آرامش و ارتباط با تاریخ برایتان رقم می‌خورد. با توجه به اینکه امکانات رفاهی محدودی در نزدیکی این مکان وجود دارد، بهتر است آب و خوراکی به همراه داشته باشید و صبح زود بازدید از این قلعه را آغاز کنید.

در ۱۸ کیلومتری شمال زابل و در روستای کوه خواجه، قلعه چهل دختران قرار گرفته است. این قلعه با موقعیت قرارگیری در دامنه کوه، چشم‌انداز فوق‌العاده‌ای از معماری و طبیعت دارد.

اگرچه بخش‌های زیادی از قلعه از بین رفته است، اما هنوز زیبایی آن پابرجاست. برای بازدید از این قلعه پیشنهاد می‌شود که صبح زود حرکت کنید تا بتوانید در زمان مناسب به زابل بازگردید.

قلعه سام

قلعه سام که در بخش شمالی سه کوهه زابل قرار دارد، از آثار دوران هخامنشی، اشکانی و ساسانی است و بخش‌هایی از دیوارها و برج‌هایش هنوز پا برجاست.

معماری مستطیلی و دیوارهای خشتی و گلی قلعه، بازدیدکنندگان را به یاد دوران باستان می‌اندازد. اگر اهل تاریخ و فرهنگ ایران باستان هستید، این مکان برای شما جذاب خواهد بود.

زیارتگاه بی‌بی‌دوست

در ۱۰ کیلومتری شمال شرقی زابل، زیارتگاه بی‌بی‌دوست قرار دارد که مردم محلی احترام خاصی برای آن قائل هستند. این زیارتگاه در دوران اشکانیان بنا شده و دارای محیطی آرام و معنوی است. بسیاری از مردم برای آرامش یافتن به این مکان مقدس می‌آیند و به باور مردم محلی، درختان اطراف زیارتگاه نیز متبرک هستند.

سایر مکان‌های دیدنی زابل

• قلعه کهک کهزاد: از قلعه‌های تاریخی که در آن داستان‌ها و افسانه‌های کهن جریان دارند.
• گمرک بلژیکی‌ها: یادگاری از دوره استقرار بلژیکی‌ها در زابل.
• کاروانسرای فرنگی: با معماری خاص، یکی از کاروانسراهای با ارزش تاریخی در این منطقه است.
• آسبادهای حوضدار: آسیاب‌های بادی قدیمی که در این منطقه وجود دارد و نشان‌دهنده تکنولوژی بومی برای آسیاب کردن غلات است.
• بانک ایران و انگلیس: ساختمانی تاریخی از دوره قاجار که به عنوان بانک فعالیت می‌کرده است.
• موزه مردم‌شناسی زابل: نمایشگر فرهنگ، لباس‌ها و ابزارهای سنتی مردم سیستان.
• آرامگاه خواجه غلطان: زیارتگاهی که مورد احترام مردم محلی قرار دارد.

زابل به‌دلیل داشتن این مکان‌های تاریخی و باستانی، مقصدی جذاب برای علاقه‌مندان به تاریخ و طبیعت است.

جاذبه های طبیعی زابل

زابل با وجود اقلیم گرم و خشک، دارای جاذبه‌های طبیعی چشمگیری است که هر کدام از آن‌ها تجربه‌ای متفاوت و بی‌نظیر از طبیعت سیستان و بلوچستان را به همراه دارند. در ادامه به معرفی برخی از این جاذبه‌ها می‌پردازیم:

تالاب هامون

تالاب بین‌المللی هامون که به نام‌های قدیمی دریاچه سیستان یا زرنگ نیز شناخته می‌شود، یکی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین تالاب‌های ایران است و در کنار دریاچه‌های مازندران و ارومیه، سومین دریاچه بزرگ ایران محسوب می‌شود.

این تالاب شامل سه دریاچه هامون پوزک، هامون صابری و هامون هیرمند است. جریان اصلی این تالاب از رودخانه هیرمند و چندین رود دیگر تامین می‌شود و در فصول پرآب، این دریاچه‌ها به یکدیگر متصل شده و دریاچه‌ای بزرگ تشکیل می‌دهند که میان افغانستان و ایران مشترک است.

در سال‌های اخیر، خشکسالی و مشکلات سیاسی باعث کاهش شدید سطح آب این دریاچه شده است، اما بازدید در فصل‌های پرآب بهار و زمستان می‌تواند چشم‌اندازهای زیبایی را از این تالاب در حال احیا به نمایش بگذارد.

رود هیرمند

رود هیرمند که به نام هلمند نیز معروف است، از ولایت هلمند در افغانستان سرچشمه می‌گیرد و یکی از حیاتی‌ترین منابع آبی منطقه به شمار می‌آید. این رود بزرگ، با طول حدود ۱۱۰۰ کیلومتر در نهایت به دریاچه هامون می‌ریزد و تامین‌کننده اصلی آب برای تالاب‌های زابل است.

فصل‌های بهار و پاییز بهترین زمان بازدید از این رودخانه هستند و مسیر دسترسی به آن از دو مسیر زابل به زاهدان و زابل به هیرمند امکان‌پذیر است.

دریاچه‌های چاه نیمه

چاه نیمه‌ها مجموعه‌ای از گودال‌های طبیعی هستند که در ۵۰ کیلومتری شهر زابل و در نزدیکی شهرستان زهک قرار دارند. این چاله‌ها به‌عنوان مخازن ذخیره آب عمل کرده و آب مازاد رود هیرمند از طریق یک کانال به این منطقه هدایت می‌شود.

چاه نیمه‌ها در مواقع کم‌آبی، آب شرب و بخشی از آب کشاورزی سیستان را تامین می‌کنند. در اطراف این دریاچه‌ها، یک پارک جنگلی و باغ‌وحش احداث شده است که بزرگ‌ترین تفریحگاه جنوب شرق کشور محسوب می‌شود.

جنگل شیله

جنگل شیله که به نام منطقه حفاظت‌شده شیله شناخته می‌شود، در جنوب منطقه حفاظت‌شده هامون و با مساحت ۶۵۲۵ هکتار قرار دارد. این منطقه از سال ۱۳۷۸ به دلیل تنوع زیستی بالا و گونه‌های جانوری منحصر‌به‌فرد، تحت حفاظت قرار گرفته است.

جنگل شیله با اقلیم گرم و خشک خود، زیستگاه جانورانی همچون جبیر، گربه وحشی، روباه معمولی، شغال و انواع پرندگانی مانند عقاب صحرایی و گنجشک‌سانان است.

این منطقه زیستگاه گونه‌های گیاهی و جانوری ارزشمندی است و برای بازدیدکنندگان، سفری بی‌نظیر به طبیعت وحشی را به همراه دارد.

سایر جاذبه‌های طبیعی زابل

• کویر لوت: بخش‌های شمالی کویر لوت که نزدیک زابل قرار دارد، با مناظر شگفت‌انگیز تپه‌های ماسه‌ای و دشت‌های کویری، فرصتی عالی برای عکاسی و تجربه‌ای متفاوت از کویرنوردی به شمار می‌آید.
• تپه‌های شنی سیستان: این تپه‌ها با ساختار خاص خود، به‌ویژه برای علاقه‌مندان به طبیعت‌گردی و عکاسی، مناظری منحصربه‌فرد ایجاد می‌کنند که ارزش بازدید را دارند.
• نخلستان‌ها و کشتزارهای اطراف زابل: در اطراف رود هیرمند و برخی مناطق دشت سیستان، نخلستان‌ها و کشتزارهای زیبایی قرار گرفته که چهره‌ای متفاوت از طبیعت زابل را به نمایش می‌گذارد و برای استراحت و تماشای مناظر طبیعی بسیار جذاب است.

با این مجموعه از جاذبه‌های طبیعی، زابل مقصدی ایده‌آل برای علاقه‌مندان به طبیعت و مناظر بکر است و فضایی بی‌نظیر برای ماجراجویان و طبیعت‌گردان به وجود می‌آورد.

بازارها و مراکز خرید زابل

بازارهای زابل علاوه بر محلی برای خرید، جایی برای آشنایی با مردم محلی و فرهنگ منطقه هستند. در ادامه، تعدادی از بازارهای سنتی و مدرن این شهر معرفی شده‌اند:

• بازار قدیم زابل: از معروف‌ترین بازارهای سنتی زابل است که در خیابان طالقانی، بین خیابان‌های فردوسی و مدرس واقع شده و انواع کالاهایی چون فرش و قالیچه، لباس‌های محلی، ادویه، زعفران و صنایع‌دستی عرضه می‌کند.
• بازارچه صلح: برای خرید لوازم خانگی، پوشاک، موبایل و لوازم جانبی، این بازارچه مناسب است که در خیابان آزادی، بین خیابان‌های طالقانی و فردوسی قرار دارد.
• پاساژ مهتاب: در خیابان طالقانی و بین خیابان‌های فردوسی و مدرس، این پاساژ مناسب خرید طلا و جواهرات، لوازم آرایشی و بهداشتی و اسباب‌بازی است.
• مجتمع تجاری میلاد: انواع پوشاک، کیف و کفش و لوازم ورزشی را در این مجتمع می‌توانید بیابید که در خیابان طالقانی، بین خیابان‌های فردوسی و مدرس واقع شده است.
• جمعه بازار: این بازار هفتگی در میدان آزادی زابل، تنها روزهای جمعه برگزار می‌شود و مکان مناسبی برای خرید محصولات کشاورزی، دام و طیور، لباس‌های استوک و دست دوم و همچنین صنایع‌دستی محلی است.

سوغات زابل

پس از گردش در زابل، می‌توانید از سوغاتی‌های بومی و خوراکی‌های محلی این شهر برای یادگاری و هدیه استفاده کنید.

خرما، کشک، زعفران، ادویه‌های محلی و انواع صنایع‌دستی از جمله مواردی هستند که نباید از کنارشان به‌سادگی بگذرید. این سوغات نشان‌دهنده فرهنگ و تاریخ غنی زابل بوده و می‌توانند یادگاری‌های ماندگاری از این سفر باشند.

فرهنگ مردم زابل

مردم زابل و به‌طور کلی مردمان سیستان و بلوچستان به مهربانی، مهمان‌نوازی، خونگرمی و صبوری شهره هستند.

در کنار آداب‌ و رسوم سنتی، یکی از شاخص‌ترین ویژگی‌های فرهنگی این منطقه، غذاهای محلی و اصیل سیستانی است که هر کدام داستان و طعم خاص خود را دارند. در ادامه برخی از این غذاهای خاص و خوشمزه را معرفی می‌کنیم:

غذاهای محلی و سنتی زابل

• دمپخت سیستانی (تباهگ)

دمپخت سیستانی که به نام تباهگ نیز شناخته می‌شود، از ترکیب موادی چون برنج، گوشت گوسفند یا مرغ، پیاز، سیب‌زمینی، هویج، کشمش، زعفران، نمک و فلفل درست می‌شود. این غذا بسیار مقوی و خوش‌طعم است و با چاشنی‌های مختلفی مزه‌دار می‌شود.

• قلیفیه

قلیفیه یکی از غذاهای خاص منطقه است که از گوشت گوسفند، نخود، پیاز، رب گوجه‌فرنگی، ادویه‌ها، نمک و فلفل تهیه می‌شود. این غذا با طعمی متمایز و اصیل، تجربه‌ای جدید برای مسافران به‌حساب می‌آید.

• لپه ترش

لپه ترش، از غذاهای ساده اما محبوب سیستانی‌هاست که با لپه، اسفناج، پیاز، سیر، کشمش، گردو، ادویه‌ها، نمک و فلفل پخته می‌شود. ترکیب طعم ترش و ادویه‌جات این غذا را به یکی از انتخاب‌های پرطرفدار تبدیل کرده است.

• کشک زرد

کشک زرد از خوراکی‌های سنتی و نیمه آماده زابلی‌هاست که بلغور گندم، دوغ، زیره، گشنیز، زردچوبه، رازیانه و نمک سیر را در خود دارد و به‌صورت پودر درمی‌آید. این غذا در عرض ۱۰ دقیقه آماده می‌شود و گزینه‌ای خوشمزه برای میان‌وعده است.

• لنجو

لنجو یک غذای دریایی با عطر و طعمی بی‌نظیر است که با ماهی، فلفل، زردچوبه، ادویه‌های مخصوص و دوغ تهیه می‌شود. این غذا می‌تواند به‌صورت جداگانه یا همراه دوغ سرو شود و برای عاشقان غذاهای دریایی انتخابی بی‌نظیر به‌شمار می‌آید.

رستوران های معروف زابل

اگر قصد سفر به زابل دارید، گزینه‌های زیادی برای تجربه غذاهای محلی و اقامت دلپذیر در این شهر وجود دارد. در اینجا برخی از رستوران‌های معروف و مکان‌های اقامتی مناسب در زابل را معرفی می‌کنیم:

• رستوران شامعده: این رستوران در خیابان طالقانی واقع شده و انواع غذاهای ایرانی و محلی سیستانی را ارائه می‌دهد. محیط گرم و صمیمی آن، تجربه‌ای دلپذیر از طعم غذاهای سنتی را برای شما به ارمغان می‌آورد.
• پیتزا ساندویچ تاتلی: اگر به غذاهای فست‌فودی علاقه دارید، این رستوران در خیابان مطهری با انواع پیتزا، ساندویچ و اسنک‌های پرطرفدار خود شما را راضی خواهد کرد.
• رستوران اوشیدا: این رستوران در بلوار کارگر قرار دارد و با ارائه غذاهای باکیفیت ایرانی و قیمت‌های معقول، یکی از گزینه‌های خوب برای تجربه طعم‌های اصیل است.

اقامت در زابل

بهترین هتل های زابل

• هتل آرام: یک هتل ۳ ستاره در میدان یعقوب لیث صفاری با امکانات رفاهی کامل، برای اقامتی آرام و راحت مناسب است.

• هتل لاله نیمروز: این هتل در چهارراه پادگان، نزدیک دانشگاه پیام نور قرار دارد و با ارائه امکاناتی مانند رستوران، کافه و پارکینگ، از گزینه‌های مناسب برای اقامت در زابل محسوب می‌شود.

• هتل‌های هامون، پردیسان و پارتین نیز گزینه‌های دیگری برای اقامت در زابل هستند که از امکانات رفاهی مناسبی برخوردارند.

اقامتگاه های بومگردی زابل

در زابل و اطراف آن، اقامتگاه‌های بومگردی نیز وجود دارند که با فضایی سنتی، معماری قدیمی و حس نوستالژی خود، انتخابی عالی برای مسافرانی هستند که به دنبال تجربه‌ای متفاوت و بومی هستند. برخی از این اقامتگاه‌ها عبارتند از:

• اقامتگاه رستم زادگان سیستان: با مساحت ۱۰۰۰ مترمربع و امکانات رفاهی کامل، تجربه‌ای بومی و راحت را برای مسافران فراهم می‌کند.
• اقامتگاه بپور زابل: این اقامتگاه در فاصله ۱۲ کیلومتری زابل قرار دارد و دارای چهار اتاق با معماری قدیمی است.
• اقامتگاه کیانسه: این اقامتگاه در روستای ادیمی و با معماری سنتی قرار دارد و انواع غذاهای محلی سیستانی در آن سرو می‌شود.
• اقامتگاه بومگردی کلبه آرامش: این اقامتگاه در روستای قلعه نو با فضای سنتی و سرو غذاهای محلی، از بهترین گزینه‌ها برای علاقه‌مندان به تجربه سبک زندگی بومی است.

دیگر گزینه های اقامتی

• اجاره خانه: برای تجربه زندگی روزمره مردم زابل، می‌توانید خانه‌ای محلی در زابل یا روستاهای اطراف اجاره کنید.
• کمپینگ: در فصل‌های بهار، پاییز و زمستان، امکان کمپینگ در مناطق ییلاقی اطراف زابل مانند باغ مشاهیر و منطقه بزمان فراهم است. برای کمپینگ، وسایلی مانند چادر، کیسه‌خواب، زیرانداز و لباس مناسب را حتماً به همراه داشته باشید.

هر کدام از این مکان‌ها و گزینه‌های اقامتی، تجربه‌ای منحصربه‌فرد از زابل و فرهنگ بومی آن را در اختیارتان قرار می‌دهند و سفری خاطره‌انگیز را برای شما به ارمغان خواهند آورد.

جمع بندی

زابل، شهری در شمال شرقی استان سیستان و بلوچستان، با تاریخ کهن، طبیعت منحصربه‌فرد و جاذبه‌های باستانی همچون شهر سوخته، قلعه رستم و تالاب هامون، یکی از مقصدهای دیدنی ایران است.

این شهر از راه‌های زمینی، هوایی و ریلی قابل دسترسی است و به دلیل نزدیکی به کویر، تابستان‌های گرم و زمستان‌های معتدل دارد؛ بنابراین، بهترین زمان برای سفر به زابل، فصول خنک‌تر همچون پاییز و زمستان است.

زابل، علاوه بر جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و مذهبی همچون زیارتگاه بی‌بی‌دوست، به گردشگران امکان تجربه فرهنگ غنی و سنت‌های مردم سیستان را می‌دهد و با وجود امکانات حمل‌ونقل عمومی متنوع و آثار تاریخی متعدد، مقصدی جذاب برای علاقه‌مندان به تاریخ، طبیعت و فرهنگ ایرانی است.